Estimated reading time: 7 minutes
- Die vertoning en beoordeling van vee geniet groot belangstelling by skoue, boeredae en veilings.
- Willie van Heerden, bestuurder van Merino SA, glo dit is belangrik dat die beoordelingsmetodiek eenvormig bly en die ekonomies-belangrike eienskappe van ’n dier die meeste tel.
- Metodiek by die beoordeling van kleinvee is ’n riglyn wat beoordelaars help om vee volgens die metodiek wat die ras beskryf, te beoordeel, verduidelik Leon de Beer, hoofbestuurder van die Nasionale Wolkwekersvereniging (NWKV).
- Dit is eweneens belangrik dat die vertoners by ‘n skou die beoordelaars se tyd, kostes en moeite in ag neem, na die hanteerders se insette luister, en mooi na die diere omsien.
- Corné Nel, BKB se areabestuurder vir die sentrale streek, sê die diere se eienskappe word streng volgens die voorgeskrewe rasstandaarde met mekaar vergelyk.
Die vertoning en beoordeling van vee geniet groot belangstelling by skoue, boeredae en veilings. Terselfdertyd is dit ook ’n waardevolle oefening vir vee-eienaars om hul diere met dié van medetelers te vergelyk en hul markwaarde te bepaal.
Dit sit egter nie in elke Jan Rap en sy maat se broek om ’n dier te assesseer nie. Veeplaas het by kenners gaan aanklop vir raad.
Metodiek vir wolskaapbeoordeling
Willie van Heerden, bestuurder van Merino SA, glo dit is belangrik dat die beoordelingsmetodiek eenvormig bly en die ekonomies-belangrike eienskappe van ’n dier die meeste tel. “Wol maak tans 20 tot 30% van ’n wolskaap se inkomste uit en daarom kan dit nie die dominante faktor in die ring wees nie. Daarteenoor is vleis die oorheersende komponent en gevolglik moet bouvorm dus die belangrikste eienskap wees.”
Metodiek by die beoordeling van kleinvee is ’n riglyn wat beoordelaars help om vee volgens die metodiek wat die ras beskryf, te beoordeel, verduidelik Leon de Beer, hoofbestuurder van die Nasionale Wolkwekersvereniging (NWKV). “Elke skaapras het sy eie rasstandaarde wat die ekonomies-belangrike eienskappe vir die bes moontlike inkomste uit die skaap nastreef. By sekere rasse is daar ook eienskappe wat uniek is, soos die swart kop by Dorpers of die wit kop van die Witdorper.”
Dit is eweneens belangrik dat die vertoners by ‘n skou die beoordelaars se tyd, kostes en moeite in ag neem, na die hanteerders se insette luister, en mooi na die diere omsien. Al die diere in die ring word vergelyk om te bepaal watter dier die naaste aan die ideaal kom. Corné Nel, BKB se areabestuurder vir die sentrale streek, sê die diere se eienskappe word streng volgens die voorgeskrewe rasstandaarde met mekaar vergelyk.
“Eerlikheid is belangrik en die beoordelaars moet hul persoonlike voorkeure vir sekere skaaptipes agterweë laat en die diere na die beste van hul vermoë in die regte volgorde plaas. Subjektiewe eienskappe is soms moeilik meetbaar en in uiterste gevalle kan ’n derde beoordelaar gevra word vir ‘n finale beslissing.”
As ’n gekwalifiseerde keurder, moet ’n beoordelaar altyd:
- Bekend wees met die lys van prulfoute.
- Individuele skape se eienskappe onthou vir bespreking na die tyd.
- Mede-beoordelaars respekteer.
- Ander beoordelaars se opinie respekteer en bereid wees om by hulle te leer.
- In belang van die betrokke genootskap en/of makelaar optree.
Wolskaapbeoordelingsprosedure
- Die gedragskode in die ring is belangrik en ’n beoordelaar moet die klaslys ken.
- Daar is altyd twee beoordelaars in die ring om sake uit te redeneer.
- Beoordelaars is vertroud met elke klas en weet wat van hulle verlang word.
- Beoordelaars moet vasstel of die skape in die ring aan die voorgeskrewe ouderdom (tande) en wolgroei voldoen, en dié wat nie daaraan voldoen nie, uitlaat.
- Beoordeel die klas van ’n afstand af om ’n goeie idee van die algehele klas te kry asook watter diere beter of swakker is.
- Ondersoek die kop, bek, tande, gesig en horings. Skape met prulfoute val uit.
- Maak die vag sistematies oop (sonder om tyd te mors) om die woleienskappe en balans daarvan, asook eweredigheid, vas te stel.
- Skuif skape vir moontlike plasing, sodat hulle in ’n ry langs mekaar stelling inneem.
- Skape word volgens meriete met mekaar vergelyk en kan nou voorlopig geplaas word. Laat hulle loop en kyk vir foute in hul algemene voorkoms, bouvorm, rug en bene. Indien een skaap nou volgens ’n beter bouvorm bo ’n ander geplaas word, moet die omruiling gedoen word.
- Maak seker ooie se uiers en ramme se geslagsorgane is in orde. Kyk ook noukeurig vir kleur op die bene.
- Doen die finale plasings en stel die ringgids in kennis daarvan.
- Moet jou nie laat beïnvloed deur vertoners en die publiek nie.
Angora-assessering volg ’n standaard
Angora-eienaars kry by verskeie skoue en veilings die geleentheid om hul diere en sybokhaar aan die publiek te vertoon. Volgens Lloyd Short, die president van die Angora-ramtelersvereniging, is dit ’n waardevolle oefening wat help om die weg te baan vir die uitbreiding van die sybokhaarbedryf, en die boodskap duidelik aan die publiek oor te dra.
“ ’n Beoordelaar is iemand wat as ’n ambassadeur vir die Angora-ramtelersvereniging en Sybokhaar SA optree. Daarom is integriteit en onpartydigheid ’n voorvereiste vir hierdie posisie. Hierdie persoon vul twee belangrike funksies, naamlik om ’n eerlike mening te gee oor die relatiewe meriete van die uitstalling en om die ras met ’n aanvaarbare aanbieding te bevorder.”
Ervaring as ’n uitstaller en verkieslik ook as ’n ringbeampte is ’n voorvereiste vir die beoordelingsposisie waar elke beoordelaar uiteindelik sy of haar eie styl en tegniek aanwend. Die belangrikste oorweging is om konsekwent te wees en ’n roetine-prosedure te volg. Dit sal verseker dat groot foute nie misgekyk word nie en foute wat tot ‘n verleentheid kan lei, nie gemaak word nie.
Lees meer oor die Jackson Angora-stoet hier.
Beginsels by Angora-beoordeling
- Reageer onmiddellik op ’n uitnodiging om diere te beoordeel.
- Beoordelaars mag nie hul eie diere ten toon stel nie.
- Toepaslike kleredrag is belangrik.
- ’n Beoordelaar moet ten minste ’n uur voor die vasgestelde beoordelingstyd by die aangewese perseel en ringbeampte aanmeld, en hom- of haarself vergewis van die geskiktheid van die perseel.
- Die beoordelaar mag die diere nie vooraf assesseer nie en moet die area waar die diere gehou word, so ver as moontlik vermy.
- Die ringbeampte sal kort voor aanvangs vir die beoordelaar ’n goeie beskrywing van die betrokke klas gee.
- Die beoordelaar moet elke dier in die klas ten minste een keer deurgaan.
- ’n Beoordelaar kan versoek dat ’n dier met luise, gekleurde vesel of enige diskwalifiserende foute uit die ring verwyder word. Sulke versoeke moet aan die ringbeampte gerig word.
- Gedurende die beoordelingsproses mag geen bespreking met uitstallers plaasvind nie.
- Die beoordelaar mag ’n dier in enige posisie, van eerste tot laaste plek, plaas. Die besluit is finaal en reflekteer die presiese beskrywing van die klas.
- Kommentaar op elke klas word aanbeveel, maar is nie noodsaaklik nie.
- Die beoordelaar moet dit duidelik aan die toeskouers stel dat die beste dier gewen het, tesame met objektiewe eerder as subjektiewe kommentaar.
- Indien ’n uitstaller ná beoordeling die beoordelaar se opinie wil hê, moet die beoordelaar sy mening op ’n hoflike en opregte wyse aanbied, verkieslik in die teenwoordigheid van die ringbeampte. Alhoewel dit aanvaarbaar is om ’n uitstaller se diere te assesseer, mag geen kommentaar op die diere van ander uitstallers gelewer word nie.
- ’n Beoordelaar mag onder geen omstandighede betrokke raak by ’n argument of meningsverskil oor die plasing van ’n dier nie. Die beoordelaar moet die betrokke uitstaller beleefd inlig dat die plasing sy mening op die dag weerspieël, waarna die saak nie verder bespreek word nie.
- Indien ’n mede-beoordelaar in die ring is, mag die ander beoordelaar nooit blameer word vir enige plasings of foute nie.
- Indien die beoordelaar en mede-beoordelaar nie saamstem oor ’n plasing nie, moet dit deur ’n skeidsregter (derde beoordelaar) beslis word.
’n Praktiese benadering
- Bepaal die presiese beskrywing van die klas.
- Verkry ’n algehele idee en neem bevel van die gebied.
- Assesseer elke dier vir eenvormigheid volgens die klasbeskrywing, bouvorm/kondisie en vag. Begin met die kop van ’n dier en beweeg na die vag en stert. Maak seker daar is nie steekhaar (kemp) op die dier se rug nie. Die prosedure kan meer as een maal gevolg word. Laat die diere loop om hul bouvorm te bepaal.
- Plaas die beste vyf of ses diere voor in die ry.
- Doen ’n noukeurige ondersoek van die beste diere en maak ’n voorlopige plasing.
- Kontroleer die ander diere vir enige foute wat oorgesien is.
- Maak ’n finale plasing en oorhandig die toekenningslinte.
- Lewer toepaslike kommentaar.
Hierdie inligting gee uiteindelik die pas aan vir ’n eenvormige stel riglyne wat gegrond is op ’n professionele en logiese interpretasie van beide die wol- en sybokhaarbedryf se mikpunte. – Carin Venter, Veeplaas
Vir meer inligting, kontak Corné Nel by 082 313 0705 of corne.nel@bkb.co.za, of Lloyd Short by 071 405 0291 of lloyd@wheatlands.co.za.