’n Ekstensief-intensiewe Merino- en Angoraboerdery in die Karoo

Estimated reading time: 6 minutes

• Vir Ross Henderson, draai die konsep van ’n skaap- en Angoraboerdery in die Karoo om optimale produksie.
• Boerderypraktyke in terme van bestuur in ’n ekstensiewe omgewing, beteken vir Ross om te weet wanneer om te intensifiseer en wanneer om ekstensief te bly boer, sodat die veld die werk kan doen.
• Die ramme word op die veld grootgemaak vir goeie balans en om hul werk te kan doen.
• Stoet- en kuddevrugbaarheid is uiters belangrik op Brighton Farm en beide eienskappe word maksimaal benut.
• Ross gebruik kunsmatige inseminasie (KI) op die Merino-stoetooie, en dié wat met twee- en drielinge geskandeer word, lam in die lamhokke.

Skuins van die Baviaanskloof se berge in die westelike gedeelte van die Oos-Kaap, loop ’n teerpad tussen Willowmore en Steytlerville, en dit is hierlangs waar ’n handjievol produsente dit regkry om ekstensief en winsgewend met skape te boer.

In die nadraai van ’n sewe-jaarlange droogte, het Veeplaas die omgewing besoek en by Brighton Farm ingedraai om meer uit te vind oor Ross Henderson se ekstensief-intensiewe Merino- en Angoraboerdery.

Bestuur in ekstensiewe toestande

Vir Ross draai die konsep van ’n skaap- en Angoraboerdery in die Karoo om optimale produksie. Dit beteken dat streng seleksie toegepas word, sodat slegs die beste diere op die plaas aangehou word.

Een van die grootste lesse wat hy in die afgelope droogtejare geleer het, is om op sy vee se belangrikste eienskappe te fokus, en deel daarvan is goeie wol- en bokhaarproduksie. “Daarom hou ons net die beste diere,” sê hy. “Alhoewel ons nog altyd so geboer het, het ek vanweë die droogte meer op ons diere se goeie eienskappe begin konsentreer. Dit kos mos dieselfde hoeveelheid geld om goeie en swakker diere te voer – waarom sal ek dan geld in die water wil gooi om passasiers te onderhou?”

Boerderypraktyke in terme van bestuur in ’n ekstensiewe omgewing, beteken vir Ross om te weet wanneer om te intensifiseer en wanneer om ekstensief te bly boer, sodat die veld die werk kan doen. Ongediertes is een van die hoofredes waarom hy besluit het om tot ’n mate te intensifiseer en die hele boerdery reg rondom te elektrifiseer. Die lamkampe is ook individueel geëlektrifiseer. Die ooie en lammers word gewoonlik vir so lank as moontlik in die geëlektrifiseerde kampe gehou voordat hulle veld toe gaan.

Lees meer oor Buffelsfontein se Merino-skape.

Lees meer oor die Chinese skaapbedryf hier.

Vrugbare, aangepaste veldramme

Ross geniet die uitdagings wat dit bied om met veld-grootgemaakte diere te werk. Voordat hy saam met Pindy van Deemter in ’n vennootskap getree het met die Cockscomb Merino-veldramklub, het hy reeds sy eie ramme geteel.

“Die doel van die klub is om my eie kuddes te verbeter en die voordele te geniet van ’n platform wat aanpasbare ramme verkoop,” sê hy. Alhoewel vrugbaarheid hoog aangeskrewe in sy boekie is, is aanpasbaarheid ’n veel belangriker faktor. “Ek wil myself verstout om te sê ons redding tydens die droogte was te danke aan die veldramme wat basies in enige omgewing kan aanpas.”

Die ramme word op die veld grootgemaak vir goeie balans en om hul werk te kan doen. Daarna word hulle by die jaarlikse veiling verkoop. “Ons hoof kliëntebasis is kommersiële produsente en daarom is dit belangrik dat die ramme aanpasbaar moet wees, met die potensiaal om iemand anders se kudde te verbeter,” sê Ross.

Lees meer oor meganisasie en arbeidbesparing op ‘n skaapplaas hier.

Ekstensief-intensiewe boerdery

Stoet- en kuddevrugbaarheid is uiters belangrik op Brighton Farm en beide eienskappe word maksimaal benut. Ross wys daarop dat ekstensiewe produsente wat met lamhokke boer, sal weet dat daar sekere tye van die jaar is wanneer hul bestuurspraktyke ’n fyn balans verg. “Een van die belangrikste faktore wat ek in ag neem, is dat intensifisering ekstra geld gaan kos. Daarom moet ek die somme vooraf uitwerk om te bepaal of die eindproduk dit wel gaan regverdig.”

Ross gebruik kunsmatige inseminasie (KI) op die Merino-stoetooie, en dié wat met twee- en drielinge geskandeer word, lam in die lamhokke. Die ooie met enkellammers, nes die kudde-ooie met enkellammers, lam in die veld. Ross sê die stelsel werk baie goed vir hulle en boonop help dit om rekordhouding op die plaas te vergemaklik. Hy het al in sy boerdery gevind dat KI nie noodwendig meer lammers lewer nie – die hoofrede waarom die stoetooie geïnsemineer word, is om die stoet se genetika vinniger te verbeter.

“Ons kudde-ooie wat op ’n natuurlike wyse en met behulp van koggelramme gedek word, lewer oor die algemeen ’n hoër besetting- en meerlingsyfer as met KI. Ons sit die kudde-ooie wat moet lam en vooraf met twee- of drielinge geskandeer is, in groepe in die lamkampe. Hulle gaan daarvandaan veld toe waar ons lekaanvullings uitsit.”

Lees meer oor die afronding van lammers vir die Desembermark hier.

Dit betaal om deurgaans goed na die ooie om te sien, veral nadat hulle pas gelam het. Volgens Ross dra dit by tot goeie voorbereiding van die ooie vir hul volgende dekseisoen en verseker dit ook ’n hoër konsepsiekoers.

“Ons ooie se konsepsie was nog altyd deur die bank 90% of meer, en die speensyfer meer as 100%. Vrugbaarheid en natuurlike seleksie op die veld bly maar ’n hoe prioriteit vir ons ooie,” sê hy. “Gedurende die droogte het ons steeds die vrugbaarheid van ons diere verhoog deurdat ons die nie-dragtig-geskandeerde ooie geëlimineer het.”

Veeplaas het tydens die besoek op Brighton Farm te wete gekom van ’n inisiatief wat Peter Knoesen, die voorsitter van Steytlerville se landbouvereniging, tydens die droogte begin het. Dit behels ’n fondsinsamelingsveldtog bekend as die Steytlerville Wild Raffle, wat fondse insamel vir produsente wat swaar trek tydens droogtes. Te midde van die droogte het die broodnodige fondse talle produsente gehelp om gesubsidieerde voer aan te koop. Dit het ook die vervoerkoste van ruvoer na sekere punte gedek, waar dit pro rata per hektaar per plaas opgedeel was. Ross sê die rede vir die opbou van ’n voerbank is omdat baie min produsente in daardie streek toegang tot besproeiing het. – Carin Venter, Veeplaas

Vir meer inligting, kontak Ross Henderson by 079 897 8995 of rosskaroo@gmail.com.