Afronding van kalwers en lammers vir die Desember-mark

Estimated reading time: 6 minutes

• Inset- en uitsetpryse maak ‘n verskil in die winsmarge van speenkalwers en -lammers se afronding.
• Verskeie produksiefaktore beïnvloed die winsmarge.
• Feestye soos die Kersseisoen stoot die karkaspryse op.
• Speenkalfafronding op die plaas kan in twee fases verdeel word, naamlik backgrounding en afronding.
• Die voerkraalfase is die intensiewe voerfase waartydens hoë produksie-uitsette bewerkstellig moet word.

Inset- en uitsetpryse kan ’n betekenisvolle verskil in die winsmarge van afronding van beide speenkalwers en -lammers maak. Seisoenale prystendense kan gebruik word om gunstige speenkalf-/speenlampryse en kaskaspryse te ondersoek, ten einde die gunstigste tydsberekening vir potensiële hoër wins te bepaal.

Produksiefaktore wat ’n rol in die winsmarge speel sluit onder andere ras, geslag, groeistimulante, die voer se voedingswaarde, gemiddelde daaglikse toename (GDT), voeromsetverhouding (VOV), voertydperk, en uitslagpersentasie in (Tabel 1).

Tabel 1: Produksiefaktore vir die afronding van kalwers en lammers.

Speendier- en karkasprystendense

Die prysindeks in Figure 1 en 2 is bereken deur die afgelope drie jaar se pryse op ’n maandelikse basis teen die spesifieke jaar se gemiddeld te stel en derhalwe ’n maandelikse indeks te bepaal. Die indekse is as ’n gemiddeld van 2019 tot 2021 vir bees en skaap onderskeidelik, in Figure 1 en 2 uiteengesit. ’n Indeks bo 100% dui ’n hoër prys teenoor die jaargemiddeld aan, en andersom.

Figuur 1: Speenkalf- en beeskarkas-prysindekse (drie-jaar gemiddeld, 2019 tot 2021).

Figuur 1 toon dat die speenkalfprys laag en onder die jaargemiddeld beweeg tussen April en Julie, wat die seisoenale speentyd is. ’n Hoër aanbod van kalwers in die mark verlaag die prys. Dit is ook duidelik dat wanneer die kalweraanbod laer is (lente- en somermaande) die prys hoër neig.

Die karkasprys is in Desember hoog as gevolg van die feesseisoen wat vraag stimuleer. Die vraag (en dus prysstyging) bou op na Desember en daal dan drasties in Januarie. Dit sal daarom gunstig wees om gevoerde kalwers teen jaareinde te bemark om die gunstige karkasprys te benut.

Lees meer oor die waarde van dataversameling in veeboerderye hier.

Die aankoop van kalwers moet dus tussen vier en vyf maande vóór die bemarkingstydperk (Augustus en September) geskeduleer word. Teen hierdie tyd is die speenkalfprys wel reeds bogemiddeld. Teenstrydig weens die invloed van bek-en-klouseer (BK), is die speenkalfprys tans 5% onder die jaargemiddeld, wat ’n geleentheid skep om potensiële hoër winsmarges in die huidige scenario te realiseer, deur kalwers self te voer.

Figuur 2 dui die tendens van die speenlam- en karkasprysindeks aan. Dit is duidelik dat die speenlamprys tussen Januarie en April ondergemiddeld laag is en bogemiddeld hoog tydens die wintermaande. Hierdie tendens is hoofsaaklik weens ’n hoë lammeraanbod vroeg in die jaar (seisoenale speentyd) en ‘n verlaagde aanbod teen Mei.

Figuur 2: Speenlam- en lamkarkas-prysindekse (drie-jaar gemiddeld, 2019 tot 2021).

Soos in die geval van beesvleis is die A2-lamprys ook hoog in Desember weens die feesseisoen se aanvraag. Hoë karkaspryse word ook in die wintermaande ervaar weens ’n lae aanbod van lammers twee maande tevore, soos bespreek, wat deur die voerproses gaan om aan die karkasvraag te voldoen.

Tans blyk dit dat hierdie Desember ’n gunstige karkasprys kan bied, met ’n gemiddelde speenlamprys as inset. Om lammers self te voer vir die Desember-mark kan dus voordelig wees.

Lees in meer detail oor die landboumarkte hier.

Waardetoevoeging en winsmarges

Speenkalfafronding op die plaas kan in twee fases verdeel word, naamlik backgrounding en afronding. Backgrounding is die aanpassingsfase vir die voerkraal, waartydens kalwers se rumens aangepas word vir die hoë-energie voerkraalrantsoen, hulle immuniteit opbou en sosiaal aanpas. Dié fase is belangrik vir goeie produksie en uiteindelike wins in die voerkraal, maar kan ook ’n goeie winsmarge realiseer.

Die voerinname van aangekoopte byvoeding tot die veld is laag, met relatiewe goeie groei in ruil daarvoor. ’n Minimum van 30 dae word aanbeveel, maar hang af van die speengewig van kalwers, daaglikse gewigstoename (GDT) en teikengewig vir die voerkraal. ’n Maksimum intreegewig van 250kg moet nie oorskry word nie, aangesien winsmarges in die voerkraal dan afneem.

In die scenario soos in Tabel 2 uiteengesit, word kalwers op 190kg gespeen. Die laer intreegewig bied ruimte vir groter winsmarges in die backgrounding-fase én in die voerkraal. Vroegspeen haal ook druk van die koeie af en bied meer tyd vir herstel ná die winter.

Lees meer oor kruipvoer vir lammers hier.

Bestuur van tyd

Die voerkraalfase is die intensiewe voerfase waartydens hoë produksie-uitsette bewerkstellig moet word. Die voerprys-tot-karkasprysverhouding beperk die tydperk vir optimale winsmarges tot 100 dae om steeds ’n karkasgewig bo 240kg te realiseer.

’n Voerinname van 3,6% van liggaamsgewig en ’n GDT van 1,75kg is in Tabel 2 gebruik. Deur self konsentraat met mielies en ruvoer op die plaas te meng, kan ’n laer voerprys die winsmarge opstoot, hoewel menggeriewe op die plaas ’n beperking kan wees.

Met die afronding van lammers is een fase in die voerkraal voldoende. ’n Kortstondige rumenaanpassing word wel gedoen deur bykomende ruvoer in die kraal te voorsien. In Tabel 2 is ’n intreegewig van 30kg gebruik. Om karkasse bo 25kg te vermy, moet die eindgewig nie 50kg oorskry nie. Die GDT kan heelwat tussen verskillende rasse wissel en moet in ag geneem word.

Die voordeel van selfmeng op die plaas kan voerkoste ook verminder, maar weereens is menggeriewe moontlik beperkend. Verder word voerverpilling aanbeveel om vermorsing te verhoed en inname te stimuleer. Verpillingstoerusting is egter ook ’n beperking op plaasvlak.

Die scenario in Tabel 2 sluit rente, arbeid en mortaliteit uit. Die 2% variasie in produksie- en prysfaktore is gedoen deur tien scenario’s van winsmarge te bereken op grond van ’n 2% toename en afname in aankoopprys, karkasprys, voerprys, GDT, voerinname, voertydperk, aankoopgewig en uitslagpersentasie. Die minimum, gemiddeld en maksimum winsmarges is hieruit bereken.

Lees meer oor hoe stygende produsenteprys-inflasie pryse beïnvloed hier.

Tabel 2: Winsmarges vir backgrounding en afronding.

Volgens Tabel 2 kan ’n goeie winsmarge in die backgrounding-fase (11% ROI) gerealiseer word en ekstra waarde kan toegevoeg word deur die kalwers vir slagting (12% ROI) te voer. Die moontlike winsmarge wissel tussen R683 en R1 151 vir backgrounding, en R793 en R1 963 in die voerkraal.

Die lam-afrondberekening toon goeie winsmarges (8% ROI), gegewe dat die voertydperk korter is as vir beesafronding. Die marges wissel tussen R82 en R242 per lam. Die selfmengopsie toon ook potensiaal vir groter marges, mits dit prakties op die plaas moontlik is.

Met verwysing na die gunstige prystendense vir die Desember-mark kan gemiddelde tot maksimum winsmarges gerealiseer word, wat goeie potensiaal vir waardetoevoeging op die plaas inhou. – Phillip Oosthuizen, hoof van navorsing en ekonomie, Sernick

Vir meer inligting of bronverwysings, kontak Phillip Oosthuizen by 076 901 8763 of phillip@sernickgroup.co.za.