Benut die veilingskatalogus ten volle

Estimated reading time: 7 minutes

• Enige belegging in ‘n boerdery, veral die aankoop van vee, behoort noukeurig geanaliseer te word. So ‘n veilingskatalogus is baie belangrik.
• Om die magdom inligting beskikbaar op ’n veilingskatalogus sinvol te kan gebruik, beteken dit dat jy deeglik moet verstaan wat dit beteken en wat die implikasies daarvan is.
• Hoewel daar ’n magdom tegniese spesifikasies in die veilingskatalogus opgesluit lê, is die heel eerste stap om soveel as moontlik inligting van die teler of eienaar te bekom.
• Dit is belangrik dat jy seker maak dat die teler of eienaar van die bul wat jy wil koop, sy kudde noukeurig bestuur en dat dit vry is van siektes soos trigomonose en besmetlike misgeboorte.
• Teelwaardes is ’n aanduiding van wat jy van daardie bul se kalwers kan verwag. Die helfte van die eienskappe van die kalf kom van die bul af.

Enige belegging in jou boerdery, insluitend ’n belegging in vee, behoort noukeurig geanaliseer te word sodat jy die doelwitte wat jy met daardie belegging beplan, kan bereik.

Dit was die boodskap van Kobus Bester, Simbra-stoetteler by Ventersdorp en rasdirekteur van die Simbra-beestelersgenootskap, tydens verlede jaar se LRF-veeskool by Aldam. “Die aankoop van ’n bul behoort op presies dieselfde basis nagevors te word as wat die aankoop van ’n trekker sou vereis. Beide is ’n kapitale belegging in jou boerdery en jy moet presies weet waarin jy belê.”

Hy het die voorbeeld verder geneem deur die vergelyking in tabelvorm te illustreer:

Tabel 1: Vergelyking tussen ’n trekker en ’n bul.

Vind meer uit oor die teler

Hoewel daar ’n magdom tegniese spesifikasies in die veilingskatalogus opgesluit lê, is die heel eerste stap om soveel as moontlik inligting van die teler of eienaar te bekom.

“Dit is belangrik dat jy seker maak dat die teler of eienaar van die bul wat jy wil koop, sy kudde noukeurig bestuur en dat dit vry is van siektes soos trigomonose en besmetlike misgeboorte. Verder is dit belangrik dat sy produksiestelsel ongeveer ooreenstem met jou eie produksiestelsel. Hierna kan jy in detail gaan kyk na die eienskappe van die dier waarin jy belangstel, om te bepaal tot watter mate hierdie dier jou beoogde eienskappe in die kudde sal inbring.”

Akkuraatheid is ononderhandelbaar

In die ontleding van die dier se eienskappe is die akkuraatheid van beide die stamboom en teelwaardes ’n belangrike oorweging. Hoe beter die akkuraatheid, hoe betroubaarder is dit en hoe kleiner is die moontlikheid dat dit oor tyd sal verander.”

“Enige teelwaarde,” het hy gewaarsku, “moet in die konteks van die akkuraatheid daarvan geïnterpreteer word. Die akkuraatheid bepaal die betroubaarheid en gebruikseffektiwiteit van ’n teelwaarde. Akkuraatheid onder 40% is baie laag, terwyl 65 tot 80% as gemiddeld en bo 80% as betroubaar beskou word. Dit is egter beter om selfs ’n lae, akkurate teelwaarde te gebruik as geen teelwaarde nie.”

Lees meer oor die belangrikheid van biosekuriteit met veilings hier.

Teelwaardes as aanduider

Teelwaardes, het hy verduidelik, is ’n aanduiding van wat jy van daardie bul se kalwers kan verwag. Die helfte van die eienskappe van die kalf kom van die bul af.

“Dit is nou tyd dat jy die veilingskatalogus deeglik bestudeer en al die inligting gebruik om ’n duidelike prentjie te vorm van die bul se potensiaal. Aspekte soos ouderdom, horingstatus en kuddeboekstatus asook die stamboominligting word aangedui.

“Die kalwingsrekord van die moeder is veral belangrik; daaruit kan baie inligting afgelei word. So byvoorbeeld is die ouderdom van eerste kalwing ’n aanduiding van die vrugbaarheid van die koei, asook hoe vroeg sy puberteit bereik het. Maar dan is die tydsverloop tussen eerste en tweede kalwing net so belangrik. Dit is hierdie eienskappe wat die bul op sy verskalwers gaan oordra.”

Dit is belangrik om die inligting op die katalogus reg te interpreteer. Syfers soos tussenkalfperiode (TKP) en ouderdom van eerste kalwing (OEK) is ’n aanduiding van hoe goed die diere in daardie spesifieke kudde bestuur word. Daar is beslis beter inligting om as maatstaf vir reproduksie te gebruik. Jy moet dus verstaan waarna jy kyk.

“Dis ook belangrik om te besef dat jy nie ’n veilingskatalogus kan gebruik om vergelykings tussen rasse te tref nie. Twee dinge is hier belangrik. Die eerste is dat die teelwaardes uniek relevant is tot daardie spesifieke ras, en tweedens moet jy kyk na die datum van die datalopie op grond waarvan die katalogus-inligting gegenereer is. Jy kan nie ’n datalopie van Augustus 2023 vergelyk met ’n datalopie van Januarie 2023 nie. En verder moet al hierdie inligting terug vergelyk word na die rasgemiddeld. Teelwaardes moet altyd in die konteks van die akkuraatheid daarvan gesien word.

“Maak ook seker watter eienskappe spesifiek gemeet is. As geboortegewig byvoorbeeld vir jou belangrik is, maak seker dat dit wel in die kudde waaruit die dier kom aangeteken word en dat jy nie met ’n afgeleide syfer moet werk nie. Dieselfde geld vir volwasse koeigewig wat vir elke teler ’n baie belangrike syfer behoort te wees, asook skrotumomtrek en skandeerdata vir aspekte soos vetneerlegging.”

Vet, het hy beklemtoon, is en bly ’n baie belangrike drywer van reproduksie, omdat dit die hormoon, leptien, vrystel wat daartoe bydra dat die vroulike dier haar reproduksiesiklusse kan handhaaf. Vetneerlegging speel dus ’n direkte rol in die reproduksiepotensiaal van die vroulike dier.

Kategorieë op die katalogus

Die katalogus kan in kategorieë van eienskappe ingedeel word, waarvan die eerste kalwingsgemak is. Daaronder val eienskappe soos geboortemassa, kalwingsgemak direk, asook kalwingsgemak van dogters.

Die volgende kategorie is vrugbaarheid waarvan dae tot kalwing uiters belangrik is, asook skrotumomtrek en dragtigheidstydperk (gestation length). Beide is ’n aanduiding van vrugbaarheid en kalwingsgemak. Die moeder se reproduksierekords is hier ook uiters belangrik.

“Reproduksie is, hoewel laag oorerflik, hoogs herhaalbaar. Jy wil seker wees jy koop ‘n bul wat uit ’n koeilyn kom wat gereeld gekalf het en ’n goeie TKP het.”

Die groei-eienskappe sluit die verskillende gewigte op 200, 400 en 600 dae, asook volwasse gewig in. Die koei se melkproduksie loop hiermee saam maar, het hy gewaarsku, hier is ’n kinkel in die kabel: “Dis belangrik om te verstaan dat melk en reproduksie ’n omgekeerde verwantskap het. Hoe meer melk geproduseer word, hoe minder vet word opgeberg, wat ’n negatiewe impak op reproduksie kan hê. Te veel melk is dus waarskynlik nadelig.”

Karkaseienskappe is die volgende groep. Hoewel produsente nie tans juis daarvoor vergoed word nie, was sy mening dat dit vir elke ernstige produsent belangrik behoort te wees. Dit sluit aspekte soos oogspieroppervlak, egalige vetbedekking, binnespierse vet, karkasopbrengs of ontbeningspersentasie in. Hierdie is eienskappe wat toenemend ’n groter rol behoort te speel in die waarde van ’n karkas.

Indekse om na te kyk

Die dilemma met al hierdie eienskappe is dat die een dikwels ’n nadelige effek op ’n ander het. Dit is hier waar ekonomiese indekse tot hulle reg kom.

“Indekswaardes vat ’n hele reeks eienskappe saam en druk dit dan in ’n ekonomiese waarde uit. Dit beteken dat jy nie noodwendig net na spesifieke teelwaardes hoef te kyk nie, maar dat die kombinasie daarvan vir jou in ’n bruikbare syfer uitgedruk word. Om indekse egter sinvol te gebruik, moet jy jou teeldoelwit deeglik vir jouself formuleer en presies weet wat jy van die betrokke dier verwag.”

Hierdie indekse gee ’n aanduiding van hoe ’n dier in jou spesifieke bestuurstelsel sal inpas. As jy byvoorbeeld op voerkraalafronding gefokus is, sal die selfvervangende voerkraalindeks (self-replacing feedlot index) vir jou van belang wees. As jy daarenteen slegs op speenkalfproduksie gefokus is, sal die speenkalfindeks vir jou belangrik wees. Dan is daar nog die grasgevoerde indeks (grassfed index) wat ’n aanduiding is van hoe doeltreffend en winsgewend ’n dier op die veld afgerond kan word. Hierdie indeks sal ook ’n impak op die doeltreffendheid van jou koeikudde hê.

Ten slotte

Om die magdom inligting op ’n veilingskatalogus sinvol te gebruik, moet jy deeglik verstaan wat dit beteken en wat die implikasies daarvan is.

“Die vertrekpunt moet altyd jou eie teeldoelwitte wees asook die mikpunt wat jy met ’n spesifieke dier in gedagte het. As jy dit eers deeglik geformuleer het, kan jy die inligting op die veilingskatalogus bestudeer en interpreteer om die regte keuse te maak vir die kapitale belegging wat jou kudde vorentoe sal neem.” – Izak Hofmeyr, Veeplaas

Vir meer inligting, kontak Kobus Bester by 083 303 4422.