Estimated reading time: 3 minutes
- Rooiderm, of draaiderm soos dit soms ook genoem word, is ’n toestand wat eers redelik onlangs bevredigend opgeklaar is.
- Wanneer skape of bokke oor ’n lang tyd op sappige weidings met ’n hoë proteïengehalte wei, vergroot die dikderm geweldig en kan dit maklik van posisie verander.
- Diere wat rooiderm onder lede het, word selde voor die oënskynlik onvoorspelbare dood raakgesien, omdat die verloop van die toestand so vinnig is.
- Dit is belangrik om die oormatige uitsetting van die dikderm te voorkom. Dit is egter onprakties om diere heeltemal aan té voedsame weidings te onttrek.
Rooiderm, of draaiderm soos dit soms ook genoem word, is ’n toestand wat eers redelik onlangs bevredigend opgeklaar is. Dié toestand moet nie met ’n spesifieke vorm van klostridiale infeksie by skape, met rooiderm by varke of met bloedpens by lammers verwar word nie.
Verspreiding
Rooiderm word oral in Suid-Afrika aangetref.
Voorkoms
Die toestand kom voor onder skape en bokke op geil weidings.
Oorsaak
Wanneer skape of bokke oor ’n lang tyd op sappige weidings met ’n hoë proteïengehalte wei, vergroot die dikderm geweldig en kan dit maklik van posisie verander. Die gevolg is dat die dikderm nie op die gewone plek in die bekken gevind word nie, maar onder in die buikholte. Omdat die grootpens en die dikderm met sagte, vloeibare kos gevul is, kan hulle maklik uit hul posisie draai. As dit gebeur, word feitlik die hele derm gedraai en die bloedsirkulasie afgesny.
Gifstowwe word opgeneem en kieme begin groei in die veranderde omstandighede. In sulke gevalle tree die dood gou in. Afgesien hiervan lei sekere fisiese bewegings van die dier ook tot die toestand. Vrektes word telkens deur bepaalde fisiese omstandighede voorafgegaan wat die verdraaiing van die derm veroorsaak, byvoorbeeld skeer, die sny van kloutjies en entings, met ander woorde handelinge waartydens skape en bokke omgekeer word.
Lees meer oor die versorging van ooie en lammers in lamtyd.
Wanneer kleinvee getel word, sal sommige in die lug spring en omval. Bokke is lief daarvoor om bo-op voorwerpe te spring en mekaar van die “kasteeltjie” at te stamp. Dit alles kan meebring dat die derms uit posisie verskuif en draai.
Simptome
Diere wat rooiderm onder lede het, word selde voor die oënskynlik onvoorspelbare dood raakgesien, omdat die verloop van die toestand so vinnig is. Buikpyn, gekenmerk deur ’n geblêr of gekreun, rekbewegings en ’n geskop na die pens, is die enigste opvallende tekens. Ná die dood blaas die dier vinnig op.
Nadoodse tekens
As die karkas versigtig onder die buik oopgemaak word, stulp die vergrote, bloedrooi, opgeblaasde dikderm gewoonlik heel eerste uit. By nadere ondersoek sal dit blyk dat feitlik die hele dermkanaal kloksgewys (van onder die dier gesien) gedraai is. Die derminhoud is bloederig en met gas gevul. Ontbinding tree baie vinnig in.
Behandeling
Omdat die toestand so skielik ontstaan en vinnig verloop, word diere óf dood aangetref óf hulle vrek lank voordat veeartsenykundige hulp beskikbaar is. Behandeling is dus nie ’n praktiese uitweg nie.
Voorkoming
Dit is belangrik om die oormatige uitsetting van die dikderm te voorkom. Dit is egter onprakties om diere heeltemal aan té voedsame weidings te onttrek.
Gelukkig is daar ’n baie eenvoudige en heel praktiese oplossing vir die rooidermprobleem:
- Diere wat gereeld growwe vesel in die vorm van hooi kry, sal selde rooiderm ontwikkel.
- Hou ook die proteïengehalte van die weiding binne redelike perke deur dit byvoorbeeld nie oormatig met stikstof te bemes nie.
- Skeer, dip en ent diere op sappige, groen weidings versigtig. – dr Chris van Dijk
