Estimated reading time: 5 minutes
- Lintwurms is lastige parasiete wat mense ernstig siek kan maak en diere se produksie kan inboet.
- Nie alle lintwurms word ewe doeltreffend deur alle middels beheer nie.
- Melklintwurm kom redelik algemeen voor, maar het ’n skaars meetbare nadelige invloed op die verteringsproses in die dermkanaal van ’n gesonde dier.
- Die tussengasheer van melklintwurm is bekend: Dit is ’n sekere grasmyt wat van vogtige, digte weidings hou.
- Die mens is die gasheer van twee soorte lintwurms waarvan een (Taenia solium) se onvolwasse stadium by varke voorkom en die ander (Taenia saginata) in beeste.
Lintwurms is lastige parasiete wat mense ernstig siek kan maak en diere se produksie kan inboet wanneer hulle in die dermkanaal vestig en voedingstowwe wat vir hul gasheer bedoel is, steel.
Nie alle lintwurms word ewe doeltreffend deur alle middels beheer nie. Sekere middels is net doeltreffend teen melklintwurm en nie teen die ander soorte nie. Ander werk weer teen almal, maar teen verskillende dosisvlakke. Lees dus die middel se etiket versigtig deur.
Dr Flip van Schalkwyk, ‘n afgetrede spesialisveearts in parasitologie, sê die volgende lintwurmsoorte kom by skape en bokke voor: melklintwurm (Moniezia: twee spesies, naamlik Moniezia expansa en Moniezia benedeni), smallintwurm (Avitellina), geriffelde lintwurm (Thysaniezia giardi), lewerlintwurm (Stilesia hepatica) en gekartelde lintwurm (Stilesia globipunctata).
Melklintwurm kom redelik algemeen voor, maar het ’n skaars meetbare nadelige invloed op die verteringsproses in die dermkanaal van ’n gesonde dier. Lewerlintwurm het geen nadelige invloed op die dier nie, behalwe dat die diere wat geslag word se lewers gewoonlik by die abattoir afgekeur word. Die gekartelde lintwurm is die skadelikste van almal, maar kom nog net in beperkte gebiede in die Oos-Kaap voor.
Melklintwurm (M. expansa) kom hoofsaaklik by suiplammers voor, maar hulle verloor gewoonlik ná sowat 20 weke die besmetting. ’n Klein aantal ouer diere kan die besmetting later weer opdoen.
Die ander melklintwurm (M. benedeni) kom veral by kalwers en volwasse skape en bokke voor. Die smal en geriffelde lintwurm kom veral by lammers voor, maar verloor gewoonlik die kompetisie teen melklintwurm en verdwyn of bly klein. Lewerlintwurm kom meestal by ouer diere voor en besmetting kan langdurig wees.
Klop parasiete met die Famacha-plan.
Voorkoms by skape
Lammers word nie deur die ooie se melk met melklintwurm besmet nie, maar neem besmette grasmyte in deur van jongs af aan grashalms te peusel. Dit is interessant dat lammers ouer as 20 weke, selfs al was hulle nooit voorheen aan ’n melklintwurmbesmetting blootgestel nie, nie maklik die besmetting opdoen nie. Dit kom voor dat melklintwurm veral lammers wat in ’n stremmingstoestand is, besmet.
Die tussengasheer van melklintwurm is bekend: Dit is ’n sekere grasmyt wat van vogtige, digte weidings hou. Die tussengashere van die ander lintwurmsoorte kon nog nie met sekerheid vasgestel word nie en omdat hulle veral in die droë dele van die land voorkom, is insekte wat by die toestande aangepas is die waarskynlike sondaars.
’n Aanduiding van melklintwurmbesmetting in skape is segmente wat in die mis voorkom en soos ryskorrels lyk. Die besmetting neem af of verdwyn as die lammers sowat 20 weke oud is. Indien die besmetting voortduur, moet ondersoek ingestel word na stremmingtoestande en die lammers moet behandel word met ’n middel wat al die tipes lintwurms doodmaak.
Vind uit hoe om luise en myte te voorkom.
Mense, varke en beeste
Die mens is die gasheer van twee soorte lintwurms waarvan een (Taenia solium) se onvolwasse stadium by varke voorkom en die ander (Taenia saginata) in beeste. By mense vestig die wurms in hul volwasse stadium in die dunderm en lyk soos breë linte wat ’n paar meter lank kan word.
By varke en beeste lyk die onvolwasse stadia soos klein blasies (siste of masels) in die spiere. Beeste en varke is die tussengashere van die wurms – dit is verkeerd om te praat van vark- en beeslintwurms want hulle is in der waarheid menslintwurms. Beeste en varke sorg net dat die wurms van een mens na die volgende oorgedra word.
Mense is gewoonlik nie eens bewus daarvan dat hulle besmet is nie. Die lintwurm bestaan uit honderde segmente wat soos ryskorrels lyk waarin duisende eiertjies is. As van die segmente loskom en uitgeskei word en varke dit inkry, boor die eiertjies deur die vark se derms en vestig in die spiere waar hulle siste of masels vorm. As die vleis geëet word, word nog mense besmet.
Gewoonlik veroorsaak die volwasse wurm nie merkbare simptome by mense nie, maar die lewensbedreigende moontlikheid bestaan dat die mens, net soos ’n vark, as tussengasheer kan dien. Dan kan siste op verskeie organe en selfs die brein (neurosistiserkose) en oë (optalmiese sistiserkose) vorm. Persoonlike higiëne is uiters belangrik vir voorkoming.
Die siklus by beeste is dieselfde. Hulle kry gewoonlik die eiertjies in wat van menslike ontlasting na weidings versprei het. Hierdie wurm veroorsaak nie neurositiserkose by mense nie.
Skape mag ook dien as ‘n tussengasheer vir lintwurms soos Echinococcus granulosis, Cysticercus ovis en Taenia hydatigena (Cysticercus tenuicollis-siste) waar die volwasse lintwurms hoofsaaklik voorkom in honde wat dien as gasheer. Hierdie siste mag veral honde maar ook mense besmet, sou rou vleis of afval geëet word.
Dr van Schalkwyk beveel aan dat slegs vleis wat by ’n geregistreerde abattoir geslag is, gebruik word om besmetting te voorkom. Bevriesing maak masels dood; verdagte vleis moet vir minstens tien dae gevries word en goed gaargemaak word. Halfgaarvleis kan siste bevat. – Andries Gouws, Veeplaas
Vir meer inligting, kontak dr Flip van Schalkwyk by 082 783 7179 of pvs@biozetica.co.za.
