Estimated reading time: 5 minutes
- Ensoötiese aborsie is ’n bakteriese siekte wat deur Chlamydia abortus veroorsaak word. Hierdie siekte is ’n belangrike oorsaak van reproduksieprobleme en ekonomiese verliese in klein herkouers.
- Diere word via die oronasale roete besmet wanneer hulle met ’n geaborteerde fetus, plasenta, vaginale afskeiding of besmette omgewingsmateriaal in aanraking kom.
- Sodra infeksie endemies word, gaan reproduksieverliese in die kudde dikwels ongemerk verby en dra by tot verborge koste.
- Antibiotika, soos oksitetrasiklien, word dikwels gebruik om die voorkoms van aborsies te verminder, veral tydens uitbrekings.
- ’n Goeie biosekuriteitsprotokol vereis dat produsente baie omsigtig te werk moet gaan om moontlike besmette ooie te identifiseer en isoleer, veral ná aborsies.
Ensoötiese aborsie is ’n bakteriese siekte wat deur Chlamydia abortus veroorsaak word. Hierdie siekte is ’n belangrike oorsaak van reproduksieprobleme en ekonomiese verliese in klein herkouers. Aborsie of stilgeboorte is egter nie die enigste gevolge van ’n C. abortus-infeksie nie. Verliese kom ook voor as gevolg van swak, sieklike lammers wat lewendig gebore word maar kort daarna kan vrek of intensiewe sorg benodig om te oorleef. Lamgroeikoerse word beïnvloed en verlaag winsgewendheid verder.
Behalwe vir lamvrektes bly ooie onproduktief, wat selfs meer finansiële druk op die boerdery plaas. Uitbrekings in naïewe kuddes lei tot aborsiestorms met aborsiesyfers van 30% of hoër.
Infeksiesiklus van C. abortus
Diere word via die oronasale roete besmet wanneer hulle met ’n geaborteerde fetus, plasenta, vaginale afskeiding of besmette omgewingsmateriaal in aanraking kom. Van hier af volg die infeksiesiklus gewoonlik twee verskillende roetes. Die eerste is wanneer ’n ooi in die vroeë stadiums van dragtigheid besmet raak. Teen ongeveer drie maande van dragtigheid sal die C. abortus-organismes die plasenta binnedring en nekrotiese plasentitis veroorsaak. Skade aan die plasenta sal gewoonlik tot laat-termyn aborsies aanleiding gee.
Kyk ‘n video oor die onderwerp:
Die tweede moontlike scenario is wanneer nie-dragtige ooie, of ooie wat al langer as drie maande dragtig is, besmet raak. Hierdie ooie word slegs subklinies besmet, aangesien C. abortus tot die volgende dragtigheid latent bly. Geen kliniese siektetekens word getoon totdat heraktivering van die bakterieë reproduktiewe verliese veroorsaak nie (slegs in die daaropvolgende dragtigheid).
Na ’n aborsie sal besmette ooie groot hoeveelhede C. abortus-bakterieë afskei wat meer diere aan infeksie blootstel. Sodra ’n ooi aborteer, sal sy ’n lewenslange draer van C. abortus word. Dit skep die risiko van C. abortus-afskeidings, selfs tydens haar volgende gesonde lam- of hittetydperk.
Lees meer oor die regsaanspreeklikheid ten opsigte van dieresiektes.
Diagnose
Sodra infeksie endemies word, gaan reproduksieverliese in die kudde dikwels ongemerk verby en dra by tot verborge koste. In baie gevalle is die eerste stap om eers die reproduksieverliese te identifiseer. Die meting van reproduksieparameters soos die aborsiesyfer is belangrik hiervoor. Ons weet egter dat daar talle nie-aansteeklike en aansteeklike oorsake van aborsies is, met sommige aansteeklike oorsake wat tot soortgelyke kliniese tekens en makroskopiese bevindings lei.
Produsente word aangemoedig om hul veeartse te nader vir professionele advies wat ’n beslissende diagnose deur middel van laboratoriumbevestiging kan insluit.
Behandelingsopsies
Antibiotika, soos oksitetrasiklien, word dikwels gebruik om die voorkoms van aborsies te verminder, veral tydens uitbrekings. Antibiotika het egter slegs ’n effek op C. abortus wanneer laasgenoemde in ’n sekere stadium van sy lewensiklus is. Antibiotika bied dan net beperkte beheer oor die infeksie. Dikwels neem die voorkoms van aborsies net af totdat antibiotiese toediening gestaak word, waarna dit weer toeneem.
Antibiotika kan ’n waardevolle rol speel, maar is nie die beste langtermynoplossing vir die beheer van die siekte nie. Dit is ook belangrik dat antibiotika verstandig en verantwoordelik gebruik word. Hoewel entstowwe doeltreffende instrumente is om die uitwerking van C. abortus in ’n kudde te beheer, soos met antibiotika, kan dit nié die skade omkeer indien hierdie organismes reeds die plasenta binnegedring het nie. Voorkoming bly die beste benadering.
Lees meer oor siektebeheer in ‘n intensiewe skaapstelsel.
Biosekuriteitsprotokol
Die aankoop van latent-besmette diere is waarskynlik die mees algemene bron van aanvanklike besmetting in ’n kudde. Dit is dus noodsaaklik dat produsente bewus is van die risiko van C. abortus wanneer nuwe diere met ’n onbekende siektestatus die kudde ingebring word.
’n Goeie biosekuriteitsprotokol vereis dat produsente baie omsigtig te werk moet gaan om moontlike besmette ooie te identifiseer en isoleer, veral ná aborsies. Geaborteerde fetusse, plasentas en besmette beddegoed moet verwyder en vernietig word. Lamkampe moet ontsmet word en, waar moontlik, vir ongeveer ‘n week in onbruik bly.
Inenting
Inenting is ’n goeie manier om reproduktiewe verliese te voorkom in kleinvee wat C. abortus-vry is, of om die gevolge van die siekte in kleinvee wat reeds besmet is te beheer. Aangepaste (geattenueerde) lewende entstowwe is tradisioneel die meeste gebruik, met goeie resultate. ’n Nadeel van hierdie tipe entstowwe is egter hul veiligheidsaspekte en die feit dat dit nie in dragtige diere gebruik kan word nie.
Geïnaktiveerde entstowwe is veilig, selfs in dragtige of lakterende diere, en behels ’n maklike protokol. Daar bestaan vandag geïnaktiveerde entstowwe wat ook C. abortus-uitskeiding kan verminder. Dit is noodsaaklik om nie net kliniese tekens soos aborsies te voorkom nie, maar om ook uitskeidings te beperk en sodoende die bakteriese las en risiko van siekteverspreiding te verminder. Soos met alle entstowwe is behoorlike hantering noodsaaklik en moet die vervaardiger se instruksies gevolg word.
Lees meer oor die waarde van ‘n inentingsprogram met eerstekalfverse.
Finale oorwegings
Alhoewel dit in soms moeilik kan wees om ensoötiese aborsies te bestuur, is dit moontlik om die impak aansienlik te verminder deur ’n holistiese benadering te volg. Met ’n goeie bestuurstrategie, wat streng biosekuriteit en inenting behels, kan produsente die finansiële verliese wat aan C. abortus-infeksies gekoppel word, voorkom. – Dr Donavin Reynolds, tegniese en bemarkingsbestuurder, Hipra
Vir meer inligting, kontak die outeur by 066 185 5004 of donavin.reynolds@hipra.com.
