Estimated reading time: 4 minutes
- Die eerste 72 uur van ’n lam se lewe is uiters belangrik vir sy oorlewing en die meeste lamverliese vind in dié tyd plaas.
- Jan-Louis Venter, produksie-adviseur by NWKA, beklemtoon dat goeie toesig gedurende lamtyd noodsaaklik is, veral in die eerste drie dae.
- Spaarveld of aangeplante weiding is ’n wenresep by die versorging van lammers, veral wanneer daar in die droë seisoen gelam word.
- Produsente maak meestal van dodelike beheermetodes gebruik om predatore weg te hou, maar dit is belangrik om nie perspektief te verloor en na gif te gryp nie.
- Vinnige groei is belangrik in speenlamstelsels en daarom is kruipvoeding van onskatbare waarde.
Elke skaapboer se trots is sy lammeroes en maksimale lamoorlewing bepaal die sukses van sy boerdery. Die eerste 72 uur van ’n lam se lewe is uiters belangrik vir sy oorlewing en die meeste lamverliese vind in dié tyd plaas.
Jan-Louis Venter, produksie-adviseur by die Nasionale Wolkwekersvereniging (NWKV), sê met die versorging van speenlammers is daar ’n paar rooi ligte wat nie geïgnoreer moet word nie. “In die eerste plek behoort ooie wat dragtig is met tweelinge en ’n swakker kondisietelling as 2,5 het, uit die trop verwyder en apart bestuur te word. Dieselfde geld vir ooie met een lam en ’n swakker telling as 2. Enkellam-ooie, veral tweetand-ooie met ’n kondisietelling van 4 en hoër wat tot lamprobleme kan lei, het ook spesiale toesig nodig.”
By die versorging van speenlammers, sê hy, is daar vier fokuspunte waarop produsente moet let: goeie toesig oor die lammers, roofdierbeheer, goeie lamvoeding en vroegtydige identifisering van ooie met swak moedereienskappe.
Lees meer oor hierdie alternatiewe veevoer hier.
Spesiale toesig
Jan-Louis beklemtoon dat goeie toesig gedurende lamtyd noodsaaklik is, veral in die eerste drie dae. Hy glo ook hoe korter die lamseisoen is, hoe makliker is dit om toesig oor die diere te hou. “Dit is waarom al hoe meer produsente van lamhokkies, lamkrale en lamkampies gebruik maak. Hoe kleiner die troppie ooie, hoe beter kan jy toesig hou en hoe beter is lamoorlewing,” meen hy.
Dit is ook wenslik om jongooie en ooie wat tweelinge dra apart te laat lam. Dit verseker beter toesig. Sorg ook dat voldoende skuiling, koelte en skoon water beskikbaar is. Spaarveld of aangeplante weiding is ’n wenresep by die versorging van lammers, veral wanneer daar in die droë seisoen gelam word. Stap minstens twee keer per dag deur die ooie wat lam en let veral op ooie wat sukkel om te lam of lammers wat hul ma’s verloor het. Merk alle lammers wat een van ’n tweeling is. Sodra die ooie klaar gelam het, moet die ooie wat nie lammers by hulle het nie geprul word.
Kry die riglyne vir optimale lamvoeding hier.
Voortdurende predasiebestuur
Jan-Louis sê swak predasiebestuur verhoog lamverliese aansienlik. “Produsente maak meestal van dodelike beheermetodes gebruik, maar dit is belangrik om nie perspektief te verloor en na gif te gryp nie. Die roep-en-skiet metode is die doeltreffendste. Nie-dodelike afskrikmiddels soos ligte, klanke en reukstelsels is ook doeltreffend, maar roofdiere leer vinnig om hierdie beheermetodes te omseil. Dit moet hoogstens vir drie weke aaneenlopend op een plek gebruik word,” sê hy.
Hy noem verder dat natuurlike metodes met groot vrug deur baie produsente aangewend word. Lamas, alpakkas, donkies en herdershonde is baie doeltreffende oppassers. Hulle moet egter die roofdiere kan sien en daarom is die kampgrootte en topografie van die plaas deurslaggewend.
Voeding vir vinnige groeiers
Vinnige groei is belangrik in speenlamstelsels en daarom is kruipvoeding van onskatbare waarde. Jan Louis sê dit is goedkoper om die lam direk ekstra kos te gee as om die ooi beter te voer om vir die lam te kan sorg. Dit is ook deur en deur bewys dat lammers wat gewoond is aan kruipvoer, uiteindelik beter in voerkrale presteer.
Lees meer oor die versorging van ooie en lammers tydens lamtyd hier.
Identifiseer swak moeders
Ooie met swak moedereienskappe moet vroegtydig geïdentifiseer en verwyder word. “In ekstensiewe stelsels maak produsente staat op die ooi se vermoë om haar lammers groot te maak. Dit is nie genoeg as ooie vrugbaar is en lammers gee, maar nie vir hulle kan sorg nie.”
Hy noem dat swak moedereienskappe soms deur die produsent veroorsaak word. Ooie wat tydens laatdragtigheid afgeskeep word, het ’n agterstand wat nie ingehaal kan word nadat sy gelam het nie. Dit is ’n belangrike tyd om na aanvullende voeding vir ooie om te sien. “Vermaerde ooie is ’n groot oorsaak van lamverliese. Ooie mag nie in laatdragtigheid kondisie verloor nie,” waarsku hy. – Koos du Pisanie, Veeplaas
Vir meer inligting, kontak Jan-Louis Venter by 083 650 1131.
